Brzytwa Ockhama, czyli zasada ekonomii myślenia

Brzytwa Ockhama

Brzytwa Ockhama to teoria filozoficzna, której autorem jest franciszkanin z XIV wieku – William Ockham. Ceniący prostotę i skromność teolog bardzo niechętnie patrzył na dominujące w ówczesnym życiu intelektualnym rozbudowane, obejmujące wiele dziedzin życia systemy filozofii chrześcijańskiej zwane scholastyką. Najsłynniejsza maksyma przypisywana Ockhamowi brzmi „Nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę”.

I w swojej pracy filozoficznej nią się właśnie kierował. Upraszczał skomplikowane twierdzenia, dążył do klarownego przedstawienia problemów filozoficznych, usuwał ze swoich wywodów wszystko co zbędne. Ten sposób myślenia nazwano później zasadą ekonomii myślenia, a do historii przeszedł jako „brzytwa Ockhama”.

„Bytów nie mnożyć, fikcyj nie tworzyć, tłumaczyć fakty jak najprościej.”

Wiliam Ockham

Zgodnie z tą teorią, nie należy wprowadzać nowych pojęć i założeń, jeśli nie ma ku temu mocnych podstaw, a najprostsze rozwiązania, przyjmujące najmniejszą liczbę założeń, są najlepsze.

Działać zgodnie z zasadą brzytwy Ockhama oznacza podążać najprostszą metodą rozumowania. Zasadę ekonomii myślenia stosuje się nie tylko w dysputach filozoficznych, ale również np. w medycynie, naukach ścisłych czy psychologii. Również w obszarze zawodowym brzytwa Ockhama znajduje zastosowanie.

„Nie warto czynić przy pomocy wielu tego, co daje się zrobić przy pomocy mniejszej ilości”

William Ockham

Jak w praktyce stosować zasadę brzytwy Ockhama?

Upraszczać procedury
Należy przejrzeć procedury stosowane w firmie i zastanowić się, czy nie są nadmiernie skomplikowane i rozciągnięte w czasie. Jeśli tak się dzieje, to trzeba upraszczać, upraszczać i jeszcze raz upraszczać.

Przykład
W wielu firmach procedura rekrutacyjna jest niezwykle rozbudowana. Umiejętności kandydata prześwietlane są pod każdym możliwym kątem. Przyszły pracownik musi odbyć wiele spotkań, zaliczyć po drodze kilka testów kompetencyjnych, a i tak często, po kolejnej rundzie rekrutacyjnej usłyszy: „odezwiemy się do pana wkrótce”. Cierpią na tym obie strony. Kandydat – bo żyje w niepewności, nie wiedząc czy dostanie pracę, ale również firma, bo przedłużający się wakat powoduje zakłócenie pracy działu i spadek efektywności. Tymczasem większość oferowanych na rynku pracy stanowisk nie wymaga aż tak wnikliwej analizy kandydata.

Stawiać na funkcjonalność
Najważniejsza jest funkcjonalność. W każdym aspekcie pracy firmy.

Przykład
Duża część firm stara się swoje flagowe produkty maksymalnie uatrakcyjnić. Wspaniały, design pełen jest dodatkowych ozdobników. Bywa tak, że główna funkcja ginie pod natłokiem dodatków. Jednak zazwyczaj mniej znaczy lepiej. Ważna jest funkcjonalność produktu. W końcu klient kupuje go, dla określonych funkcji. Wystarczy spojrzeć na design produktów czołowych firm z branży elektroniki użytkowej czy estetykę stosowaną przez gigantów świata internetowego, by zobaczyć znakomite efekty stosowania zasady brzytwy Ockhama.

Zidentyfikować potrzeby
Warto poznać potrzeby rynku. I do nich dopasować oferowany produkt. To znacznie zawęzi i uprości pracę wielu działów w firmie.

Przykład
Handlowcy w rozmowie z klientem bardzo szczegółowo opowiadają o oferowanym produkcie. Chcąc przedstawić produkt w jak najlepszym świetle zasypują klienta masą detali i informacji, których on i tak nie zapamięta. A tymczasem wystarczy posłuchać, czego tak naprawdę potrzebuje klient. Czego oczekuje od produktu. I na tym oprzeć handlowy przekaz.

Nie ulepszać bez końca
Lepsze jest wrogiem dobrego. Pewne sprawy, zadania czy produkty na pewnym etapie prac są już po prostu dobre. I wystarczy.

Przykład
Dział marketingu przygotował ulotkę produktu X. W zgodnej opinii większości pracowników działu hasło reklamowe  jest zwięzłe i chwytliwe, opisy klarowne, a zdjęcia produktu dobrej jakości i przyciągające uwagę. Jednak ktoś zwraca uwagę - zdjęcia można byłoby wybrać inne, może jeszcze bardziej efektowne. Być może hasło też mogłoby być lepsze, jeszcze bardziej chwytliwe. Tego typu myślenie prowadzi tylko do niekończących się ulepszeń. Do wiecznych dyskusji. A ulotka ciągle nie może trafić do drukarni. Aż się prosi o złapanie brzytwy Ockhama! Jeżeli projekt spełnia swoje zadanie, nie warto go na siłę ulepszać.

Pamiętać o  zdaniu „zbyt wiele nut, panie Mozart”
Takie zdanie wypowiedział cesarz Józef II krytykując "Wesele Figara" Wolfganga Amadeusza Mozarta. Warto o tym pamiętać budując jakikolwiek przekaz. Newslettery, prezentacje, webinary, komunikaty marketingowe – wszystkie te narzędzia firmowej komunikacji powinny cechować się jasnością myśli, oszczędnością słów i klarownością przesłania. Tego typu informacja z pewnością lepiej jest przyswajana przez odbiorców – pracowników i klientów.

„Na próżno się staje przez większą ilość to, co może stać się przez mniejszą.”

William Ockham

Jak korzystać z brzytwy Ockhama i się nie pokaleczyć?

Jak zarządzając projektem i chcąc robić to zgodnie z zasadą ekonomii myślenia należy postępować? Oto kilka wytycznych.

Skromność
Przy pracy nad projektem należy skupić się na meritum. Jaki cel został postawiony? Czemu ma to służyć w praktyce? To najważniejsze pytania. Odpowiedzi na nie okroją, niczym cebulę, projekt ze zbędnych detali i nieprzydatnych niuansów. Warto być skromnym. Nie można w jednym projekcie zawrzeć remedium na wszystkie bolączki, które trapią firmę. Ma on działać punktowo. Usprawniać jedną, konkretną rzecz.

Zasada małych kroków
Główne zadanie warto podzielić na mniejsze, łatwiejsze do realizacji elementy. Często zdarza się, że nawet najbardziej ambitni pracownicy załamują ręce i ogarnia ich rezygnacja na myśl o ogromie zleconej pracy. Dlatego warto ją podzielić na mniejsze części. Skupić się tylko na jednym fragmencie, wykonać go i następnie przejść do kolejnego.

Prostota i funkcjonalność
Zawsze warto o nich pamiętać stosując zasadę brzytwy Ockhama w zarządzaniu projektem. Nie ma sensu silić się na nie wiadomo jak wyrafinowane rozwiązania. I tak na końcu najważniejsza jest wygoda użytkowania i prosta instrukcja obsługi.

„Kiedy ma być zweryfikowane zdanie o rzeczach i dwie rzeczy wystarczą dla jego prawdziwo-ści, to nie trzeba zakładać trzeciej.”

William Ockham

Jakie efekty może przynieść zasada brzytwy Ockhama?

Więcej problemów rozwiązanych w krótszym czasie
Dążenie do prostoty, stosowanie najprostszych rozwiązań czy ucinanie zbędnych dywagacji nad problem przynosi oszczędność czasu i maksymalizację efektów. Tak działa w zarządzaniu zasada brzytwy Ockhama – zdefiniowanie problemu i znalezienie najprostszego rozwiązania. Dość jałowych dywagacji i oglądania spraw ze wszystkich stron po kilka razy.

Odzyskanie sterowności
Rozwiązania wprowadzane w zgodzie z zasadą brzytwy Ockhama charakteryzują się dużą dynamiką. Dzięki temu firma odzyskuje sterowność i moc decyzyjną.

Wizerunek
Szybko podejmowane decyzje budują wizerunek firmy jako prężnego przedsiębiorstwa z jasnym przekazem i konkretnym celem. To oczywiście jest znakomicie odbierane przez klientów, jak i partnerów biznesowych. Jednak również pracownicy reagują na to pozytywnie. Zdecydowanie lepiej i chętniej odbierany jest pracodawca, który „nie leje wody” i nie mydli oczu, ale taki, który jasno wyznacza cele i określa prawa i obowiązki panujące w firmie.

Podsumowanie

Zasadzie brzytwy Ockhama przyświeca podstawowa myśl: w prostocie siła. Współczesne firmy często funkcjonują w oparciu o mnogość bardzo skomplikowanych procedur. Tak skomplikowanych, że gubią się w nich sami pracownicy. Tym bardziej warto, tam gdzie to możliwe, stosować się do zaleceń XIV- wiecznego franciszkanina.