Czym jest trójkąt kompetencji?

Gospodarka oparta na wiedzy

Dzisiejsza gospodarka określana jest mianem gospodarki opartej na wiedzy. Kadra zarządzająca firmy musi stale poszukiwać nowych narzędzi i rozwiązań biznesowych, pasujących do dynamicznie zmieniających się realiów rynkowych. To sprawia, że tylko te firmy, które potrafią to robić, będą w stanie zdobywać przewagę konkurencyjną.

Tu wielka odpowiedzialność spoczywa na menadżerach, którzy muszą systematycznie rozwijać swoje kompetencje, zdobywać informacje, poszerzać bazę klientów, czy unowocześniać proponowane produkty. Nie wystarczy raz zdobyć pewne umiejętności i wykorzystywać je przez całą karierę zawodową.

W natłoku ciągle nowych narzędzi technologicznych, zmieniających się gustów i wymagań klientów, kompetencje są czymś płynnym i wymagają stałego poszerzania i systematycznego redefiniowania.

Czym są kompetencje?

Kompetencje to umiejętność efektywnego wykorzystywania przez człowieka jego wiedzy, zdolności, umiejętności, wyznawanych wartości i cech charakteru do osiągania celów wymaganych od niego w pracy.

Jest to potencjał, który posiada pracownik, a który objawia się w jego zachowaniu, zdobywaniu nowych umiejętności oraz w dostosowywaniu się do wymagań zawodowego otoczenia.

Tyle definicje. Jak widać, są mało klarowne. Niby wiadomo, o co chodzi, ale trudno precyzyjnie to określić.

Kompetencje można jeszcze podzielić na:

• Miękkie:
  To umiejętności, które ułatwiają współpracę w sferze zawodowej i prywatnej. Należą do nich m. in.: komunikatywność, asertywność, umiejętność pracy w grupie czy elastyczność.
• Twarde:
  to umiejętności specjalistyczne, wiedza merytoryczna z określonej dziedziny, jak również wszystkie umiejętności praktyczne. Łatwe do oceny i zweryfikowania.

Kompetencje menadżera

To, że kompetencje są czymś bardzo płynnym pokazuje praca na stanowisku kierowniczym. Kompetencje menadżera to mieszanka twardej specjalistycznej wiedzy, dużej orientacji w otaczającym świecie zmiennych mód i wymagań, ale także… znajomości psychologii.

Do podstawowych kompetencji związanych z funkcjami kierowniczymi należą tak różne kwestie jak m. in.:

Zarządzanie czasem
Do menadżera należy realistyczna ocena, ile czasu zajmie realizacja danego projektu. To on wyznacza pracownikom nieprzekraczalne deadline’y. Jednak, żeby zarządzać czasem swoich podwładnych, menadżer sam powinien być świetnie zorganizowany.

Kreowanie wizji i strategii
Skuteczny menadżer powinien mieć nie tylko wizję rozwoju firmy, ale również musi mieć siłę, by ją zrealizować. Do tego wszystkiego potrzeba olbrzymiej wiedzy o branży i trendach rynkowych.

Motywowanie pracowników
Umiejętność integrowania podwładnych wokół celów i zadań oraz pobudzania ich zaangażowania to podstawa pracy menadżera. Wyzwala w ten sposób inicjatywę i energię do działania. To wymaga odpowiednich cech charakteru i sposobu zachowania.

Podejmowanie decyzji
Menadżer musi posiadać umiejętność dokonywania wyboru określonego działania pod presją czasu i przy braku pełnej informacji. Często są to decyzje o dużym ciężarze gatunkowym, które mogą zdecydować o potężnym zysku lub stracie dla całego przedsiębiorstwa. Wiedza specjalistyczna, ale i intuicja są tu ważne.

Rozdzielanie zadań
Który pracownik wykona dane zadanie najlepiej? Dla kogo będzie to tylko nudne rutynowe działanie, a dla kogo duże wyzwanie, które rozwinie jego umiejętności? Przed rozdzieleniem zadań menadżer powinien odpowiedzieć sobie na powyższe pytania. Tylko wtedy realizowany projekt nie zamieni się w kolejny męczący obowiązek, a stanie się rozwijającym zespół doświadczeniem zawodowym. To wymaga wiedzy o podwładnych, a także posiadania informacji z zakresu psychologii.

Trójkąt kompetencji

Trójkąt kompetencji zakłada, że kompetencje to summa wiedzy, umiejętności oraz motywacji. Czasami zamiast słowa motywacja używa się terminu „postawa”.

Wiedza
Zbiór prawdziwych informacji dotyczących rzeczywiści wraz z umiejętnością ich praktycznego wykorzystania. Jest to ogół wiadomości na dany temat zdobyty w szkole, na studiach, czy dzięki samokształceniu.

Z wiedzą związane są kwalifikacje, które są oficjalnym potwierdzeniem wiedzy w formie świadectw, dyplomów czy certyfikatów. Odpowiedni zasób wiedzy pozwala pracownikowi odpowiedzieć na pytanie co ma robić, aby dobrze wykonywać swoją pracę, a także, po co ma to robić.

Umiejętności
W sferze zawodowej umiejętności definiuje się jako zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów. W sferze zawodowej najbardziej przydatne są umiejętności:

• komunikacyjne
• analityczne
• techniczne
• przystosowawcze
• zarządzania

Umiejętności odpowiadają na pytania: w jaki sposób i przy użyciu jakich narzędzi wykonuje się pracę.

Motywacja
Wewnętrzny proces psychiczny nadający energię zachowaniu człowieka, co pozwala osiągać konkretne cele.

W obszarze zawodowym motywację można podzielić na 3 grupy:

• indywidualna motywacja pracownika
  zaspokajanie indywidualnych potrzeb i aspiracji,
• wzajemna motywacja pracowników
  pozytywne relacje tworzone między pracownikami, które bazują na wzajemnej pomocy, sympatii i odpowiedzialności,
• motywowanie przez przełożonego
  wywieranie wpływu na pracowników i efektywność ich pracy przez przełożonych za pomocą takich narzędzi jak wynagrodzenia, awanse, ale i kary.

Diament zamiast trójkąta

Niektórzy, zamiast o trójkącie kompetencyjnym wolą mówić o diamencie. Jest to trójkąt kompetencji poszerzony o doświadczenie.

Doświadczenie zawodowe to zbiór wszystkich działań podejmowanych w życiu zawodowym, które przyczyniły się do podniesienia kompetencji w danym zawodzie.

Dla doświadczenia zawodowego istotne są:

• miejsce
  w jakich firmach i na jakich stanowiska wykonywało się pracę,
• czas
  ile czasu pracowało się w danym przedsiębiorstwie,
• projekt
  jakie zadania się wykonywało, w jakich projektach brało się udział,
• narzędzia
  z jakich technologii czy aplikacji korzystało się podczas swojej dotychczasowej pracy.

Pozostałe kompetencje

Oprócz wiedzy, umiejętności, motywacji i doświadczenia teoretycy i praktycy często wymienia jeszcze inne kompetencje.

• Uzdolnienia – oznaczają wrodzone predyspozycje, które umożliwiają rozwoju danej osoby.
• Kondycja fizyczna – określa fizyczny stan pracownika, który wymagany jest w związku z pracą na określonym stanowisku.
• Styl pracy – opisuje sposób realizacji zadań, wyróżnia się m. in. styl kierowniczy i pracowniczy.
• Zainteresowania – są to osobiste upodobania, które mają znaczenie w kwestii życiowych wyborów.

Pięć poziomów kompetencji

Zależnie od stopnia opanowania, wyróżnia się pięć poziomów kompetencji zawodowych:

A(1)
Brak kompetencji do zajmowania danego stanowiska. Świadczą o tym zachowania i działania danego pracownika, które charakteryzują się niewiedzą zawodową i nieumiejętnością posługiwania narzędziami przypisanymi do stanowiska.

B(2)
Kompetencje opanowane w stopniu podstawowym, na minimalnym poziomie. Kompetencje wykorzystywane są rzadko i nieregularnie. Pracownik o takim poziomie kompetencji potrzebuje systematycznego wsparcia i nadzoru ze strony współpracowników oraz przełożonych.

C(3)
Kompetencje przyswojone na dobrym, solidnym poziomie. Pozwala to pracownikowi na samodzielne wykonywanie działań zawodowych.

D(4)
Bardzo dobry poziom kompetencji. W związku z tym, wykonywane przez pracownika zadania również cechują się wysoką jakością realizacji. Poziom kompetencji pozwala pracownikowi na przekazywanie własnych doświadczeń współpracownikom.

E(5)
Poziom kompetencji na tym poziomie określa się jako doskonały. Pracownik nie tylko niezwykle fachowo wykonuje swoje obowiązki, ale jest w stanie, przy zachowaniu najwyższego profesjonalizmu, kreatywnie wdrażać innowacyjne rozwiązania.

Podsumowanie

Kompetencje to termin płynny i nie do końca przejrzysty. Pod ta nazwą mieści się wiele cech, przymiotów, umiejętności, zdolności itp. Trójkąt kompetencji wprowadza pewien ład terminologiczny. Nie daje precyzyjnej definicji, jednak wskazuje, co składa się na tak pożądane przez pracodawców słowo „kompetencje”.