Role w zespole pracowniczym według Belbina

Role w zespole pracowniczym według Belbina

Wstęp

Dobry menadżer wie, że zbudowanie skutecznego zespołu to nie jest prosta sprawa. W pracowniczym teamie powinny być osoby o różnych kompetencjach, ale również odmiennych charakterach. Dzięki temu będą się dobrze uzupełniać, a także zapewnią odpowiednią równowagę pomiędzy różnymi umiejętnościami i osobowościami, niezbędną do efektywnej pracy.

Jednak, żeby to osiągnąć trzeba wiedzieć, jaki pracowników potrzebuje zespół. Jakie powinny być ich umiejętności, ale także charaktery, ponieważ rolę każdego pracownika określają dwa aspekty.

Rola funkcjonalna

To praca, która ma do wykonania członek zespołu. Do niej został zatrudniony lub awansowany. Ma odpowiednie kompetencję, wiedzę oraz doświadczenie. Rola funkcjonalna to zakres obowiązków, za który odpowiada dany pracownik.

Rola osobowościowa

Ta rola aktywizuje się, gdy pracownik staje się częścią zespołu. Pracownik zostaje włączony wtedy w sieć relacji interpersonalnych, w mikrospołeczność zawodową. Odsłania swój charakter, przyzwyczajenia i sposób bycia. To właśnie one są decydujące w tej roli, a nie wiedza czy kompetencje.

Rola to połączenie w jednym kompetencji zawodowych,  dominujących cech charakteru i sposobu zachowania.

Budowanie zespołu według Belbina

Meredith Belbin zidentyfikował dziewięć ról, które mogą pełnić członkowie zespołu. Każda z tych ról jest niezwykle istotna dla prawidłowego i efektywnego działania grupy roboczej. Co więcej, według badań Belbina zespoły w których funkcjonują wszystkie te role pracują zdecydowanie lepiej od innych.

Ważne jest to, że każdy z pracowników może pełnić więcej niż jedną rolę i wykonywać więcej niż jedno zadanie.

Budowanie zespołu, według proponowanej przez Belbina typologii, pozwoli na:

• zmniejszenie liczby konfliktów
• zwiększenie efektywności pracy
• zintensyfikowanie zaangażowania pracowników.

Role w zespole

Lider

• Charakterystyka: ekstrawertyk o dużej pewności siebie. Mobilizuje innych do działania, wyznacza cele i rozdziela obowiązki. Przez niechętnych mu współpracowników może być postrzegany jako wyręczający się innymi manipulator. Jednak dla zwolenników jest liderem podrywającym zespół do wysokiego, zawodowego lotu.
• Plusy: utrzymywanie zespołu w gotowości do działania, budowanie mobilizacji i koncentracji, pokonywanie apatii i zniechęcenia.
• Minusy: potrzeba ciągłej rywalizacji, brak szacunku dla współpracowników, niezbyt elegancki styl, narzucanie swojego zdania.
  
  

Koordynator

• Charakterystyka: odpowiada za sposób, w jaki pracuje grupa. Jest zdeterminowany w dążeniu do celu. Wywiera wpływ na grupę. Jeżeli lider wskazuje cel, to koordynator dba o to, żeby droga po której podąża ku niemu zespół, była jak najmniej wyboista. Pod swoją kontrolą ma każdy aspekt prac, zachęca innych do działania, ale i sam potrafi ciężko pracować dla dobra całego kolektywu.
• Plusy: źródło energii i motywacji dla zespołu. Gdy zadanie lub projekt, nad którym pracuje zespół natrafi na przeszkodę, to właśnie koordynator jest w stanie ją pokonać. Zapewnia ogólny kształt pracy grupy roboczej.
• Minusy: zbyt duża chęć dominacji, nie zważania na słabości i zmęczenie innych.
  
  

Innowator

• Charakterystyka: to często introwertyk, skupiony na najważniejszych zawodowych zadaniach. Lubi wychodzić poza schematy i kreować innowacyjne rozwiązania. Skoncentrowany na ogólnej wizji, zdarza mu się nie zwracać uwagi na detale. Jest źródłem nowych pomysłów i niebanalnych inicjatyw.
• Plusy: twórcze podejście do pracy, ratowanie zespołu z opresji.
• Minusy: spore deficyty w komunikacji z innymi. Często formułuje swoje pomysły w niezbyt zrozumiały sposób. Zdarza mu się być zarozumiałym i mieć tendencję do nadmiernej krytyki inicjatyw współpracowników. Bywa, że w zetknięciu z przebojowym ekstrawertykiem przestaje zgłaszać swoje pomysły i wycofuje się. Łatwo się zniechęca, kiedy jego pomysły są odrzucane.
  
  

Sędzia

• Charakterystyka: zrównoważony i inteligentny introwertyk. Stonowany, wnikliwy, ale i bardzo krytyczny. Znakomicie potrafi przedstawić mocne i słabe strony różnych pomysłów i inicjatyw. W swojej krytyce jest zazwyczaj obiektywny. Jego główną rolą jest analiza pracy zespołu i pojawiających się pomysłów. Interpretacje i feedback to jego żywioł.
• Plusy: krytyczne myślenie, które pozwala zespołowi unikać ryzykownych inicjatyw i złych decyzji.
• Minusy: jego nadmierna krytyka sprawia, że niektóre dobre pomysły przepadają.
  
  

Poszukiwacz źródeł

• Charakterystyka: ekstrawertyk o dużych umiejętnościach komunikacyjnych. Potrafi szybko nawiązać relacje z innymi, utrzymać je i rozwijać. W pracy towarzyszy mu luz i uśmiech, dzięki temu jest powszechnie lubiany. Jego rolą jest komunikacja z otoczeniem zewnętrznym -  pozyskiwanie kontaktów czy zbieranie informacji. Reprezentuje zespół na spotkaniach z klientami czy zarządem firmy.
• Plusy: kompetencje interpersonalne. Pozwalają one również na rozładowanie napięć wewnątrz zespołu.
• Minusy: brak powagi w niektórych sytuacjach, przedkładanie dobrych relacji nad obowiązki zawodowe.
  
  

Perfekcjonista

• Charakterystyka: nastawiony na osiągnięcie założonego celu. Swoje zadania chce wykonać najlepiej jak potrafi. Pedant skupiony na detalach. Niechętnie przekazuje lub dzieli się swoimi zadaniami, wierząc, że nikt inny nie wykona ich tak dobrze, jak on sam. Do zespołu wprowadza ład, porządek i konsekwentną pracę.
• Plusy: przywiązywanie wagi do szczegółów, co podnosi jakość pracy zespołu.
• Minusy: dużym krytycyzm, nieprzesadna wiara w kompetencje współpracowników.
  
  

Dusza towarzystwa

• Charakterystyka: lubi słuchać innych, zachęca do rozmowy i wymiany poglądów. Zazwyczaj jest spokojny i nie lubi dominować. Obca jest mu rywalizacja ze współpracownikami. Jest lojalny i empatyczny. Dba o dobre relacje i komunikację w zespole. Jego rolą jest integracja zespołu i podtrzymywanie dobrej atmosfery.
• Plus: komunikacja, emocjonalne zaangażowanie, rozładowanie napięć, zachęcanie do dzielenia się pomysłami.
• Minusy: nie jest osobą specjalnie kreatywną, raczej podłapuje pomysły innych i jest wsparciem w ich rozwijaniu.
  
  

Realizator

• Charakterystyka: człowiek czynu. Zamiast godzinami deliberować nad projektem, woli wcielić go w życie. Do tego jest systematyczny i efektywny. Do pracowitości dokłada logiczne myślenie i zdrowy rozsądek - żadnego puszczania się na żywioł, czy realizacji oderwanych od rzeczywistości pomysłów. Pokazuje innym, jak pewne projekty zrealizować w najlepszy i najbardziej efektywny sposób.
• Plusy: upór, dążenie do celu, sprawna realizacja.
• Minusy: nie jest specjalnie elastyczny, obstaje przy swoim sposobie działania i ignoruje sugestie otoczenia.
  
  

Specjalista

• Charakterystyka: posiada wysokie kompetencje i umiejętności. W związku z tym wydaje się czasami arogancki  i nadmiernie krytyczny wobec innych. Jego rolą w zespole jest dostarczanie wiedzy i umiejętności niezbędnych do prawidłowej i efektywnej pracy.
• Plusy: umiejętności, wiedza, analityczny sposób patrzenia na zawodowe projekty.
• Minusy: niedostateczne umiejętności społeczne i interpersonalne.

Według Belbina różnorodność  osobowości w zespole, pozwoli menadżerowi na dobieranie do różnych prac odpowiednich osób, np:

• na etapie budowania zespołu najlepszy będzie Koordynator
• do kreowania pomysłów – Innowator
• przy wyborze metody działania – Sędzia
• przy nawiązywaniu kontaktów – Poszukiwacz źródeł i Dusza Towarzystwa
• podczas realizacji zadań – Realizator oraz Perfekcjonista.
  
  

Podsumowanie

Zgodnie z wytycznymi Belbina wielu menadżerów na świecie buduje swoje zespoły. Tworzą taką mieszanką osobowościową i tak starają się wykorzystać zalety i zniwelować wady, żeby skonstruować możliwie najlepszy zespół.

Model Belbina dobitnie uświadamia, że pracownicy powinni być dobierani nie tylko pod kątem zawodowych kompetencji, ale również osobowości i charakteru. Bez odpowiednich umiejętności nie będzie efektywnej pracy. Ale nie będzie jej również bez odpowiedniej, twórczej atmosfery i dobrych relacji międzyludzkich w zespole.