Dynamika konfliktu a jego rozwiązanie
O ile sytuacja postrzegana jest jako konfliktowa (poziom psychologiczny) i ujawniona (poziom behawioralny), mamy do czynienia z szeregiem zjawisk i mechanizmów, które wynikając z konfliktu wtórnie go nasilają. Niekontrolowane – w większości służą bowiem mobilizacji do walki.
Dynamika konfliktu a jego rozwiązanie
Lokują się one głównie w trzech sferach konfliktu: wartości, informacji oraz wzajemnych relacji. O ile mają miejsce w danym konflikcie i dochodzą do głosu, skutkują eskalacją konfliktu, uniemożliwiając realne rozwiązania go.
Nasilony konflikt wartości i eksponowanie go przez strony oznacza w praktyce niemożność rozwiązania konfliktu. Tzw. wartości wysokie są niezwykle ważną sferą głębokich identyfikacji i jako takie związane są z poczuciem tożsamości. Wartości dnia codziennego pełnią rolę głębokich regulatorów postępowania i choć czasem nieuświadamiane, ze względu na wynikające z nich wybory są także ważnym składnikiem naszej tożsamości.
Atakowanie, kwestionowanie lub choćby pomniejszanie naszych wartości jest więc godzeniem w istotę nas samych, uzasadnień naszego trwania i funkcjonowania w świecie. Wobec takiego postępowania czujemy się silnie zobowiązani do obrony nie tylko poczucia własnej wartości, ale spraw większych niż od nas: wspólnoty społecznej do której należymy i obrazu świata, jaki uznajemy za słuszny.
Silny konflikt danych polega na operowaniu odmiennymi zestawami informacji na pozornie ten sam temat, często przy jednoczesnym niezdawaniu sobie z tego sprawy. Siłą rzeczy nie sposób wypracowywać w takiej sytuacji rozwiązania, skoro strony pracują niejako nad dwoma różnymi problemami.
Dodatkowo niemożność porozumienia się stwierdzana co jakiś czas, interpretowana jest jako zła wola, wynik celowego wprowadzania w błąd, dezinformacji czy wręcz oszustwa i manipulacji. Wywołuje to szereg negatywnych emocji i niechęć do dalszego kontaktu i porozumiewania się.
Zarówno konflikt wartości, jak i danych wtórnie przyczyniać się może do nasilania się konfliktu relacji, który jest istotą konfliktu w jego potocznym rozumieniu. Polega on na wzajemnym postrzeganiu się stron w kategoriach wrogości i zagrożenia, i wyraża się w powtarzaniu się takich trudno kontrolowalnych zachowań, komunikatów i emocji, które – jak w cyklu konfliktu – postrzeganie takie zarówno uzasadniają, jak i nasilają. Specyficzne dla tej sfery jest niedostrzeganie gestów dobrej woli i chęci porozumienia drugiej strony, nawet jeśli mają miejsce.
O ile konflikt zdominowany jest przez któryś z wymienionych wyżej aspektów, a zwykle wzajemnie się one wzmacniają, konflikt się eskaluje. Co więcej, może to powodować, że w ogóle nie uświadamiane są rzeczywiste problemy obu stron, a tym samym niemożliwe jest usuniecie powodu zablokowania realizacji ich ważnych celów, potrzeb i interesów.
Może być nawet tak, że konflikt w sferze obiektywnej, a więc sprzeczności interesów, w rzeczywistości nie istnieje, a powodowane charakterem procesów związanych z dynamiką konfliktu strony głęboko angażują swoje emocje i energię w toczący się konflikt pozorny np. na skutek tzw. przeniesienia, czyli nie trafnego rozpoznania drugiej strony.
Aby możliwa była koncentracja na obiektywnych aspektach konfliktu, a więc rzeczowa, otwarta komunikacja dotycząca problemu niemożności realizowania swoich potrzeb i interesów, nastąpić musi deeskalacja konfliktu, a więc pomniejszenie tych wymiarów konfliktu, które go nasilają. Następnie w toku rozwiązywania konfliktu strony muszą się skoncentrować na strukturalnych aspektach konfliktu i konflikcie interesów.
